تکنیک ویکور (VIKOR) (Vlse Kriterijumsk Optimizacija Kompromisno Resenje عبارت صربی)

تکنیک ویکور معادل عبارت انگلیسی (Multi-criteria optimization and compromise solution) می باشد که در سال ۱۹۸۴ توسط Opricovic و Tzeng ارائه گردید. این تکنیک بر مبنای روش توافق جمعی و با داشتن معیارهای متضاد تهیه شده و عموما برای حل مسائل گسسته استفاده می شود. در مسائلی که با تکنیک ویکور حل می شوند، همواره چندین گزینه مختلف وجود دارد که این گزینه ها بر اساس چند شاخص تصمیم گیری به صورت مستقل ارزیابی می شوند و در نهایت گزینه ها بر اساس ارزش، رتبه بندی می شوند.

آموزش انجام تکنیک ویکور (VIKOR)

بیشترین کاربرد تکنیک تاپسیس جهت رتبه بندی آلترناتیوهای پژوهش می باشد. به طور معمول تکنیک ویکور به هنگام انجام پایان نامه ارشد و رساله دکترا در شش گام پیاده سازی می شود.

شما عزیزان می توانید جهت پیاده سازی این تکنیک از اکسل فرمول نویسی شده تکنیک ویکور (VIKOR) استفاده کنید. همچنین جهت آموزش کامل تکنیک ویکور (VIKOR) می توانید به محصول پکیج آموزشی تکنیک ویکور (VIKOR) (آموزش گام به گام با مثال های کاربردی به همراه اکسل فرمول نویسی شده) مراجعه کنید.

گام اول: شناسائی مولفه ها و تشکیل ماتریس تصمیم

در گام نخست شاخص‌های اصلی (معیارها) و گزینه‌ها شناسائی می گردند. بنابراین ماتریس امتیازدهی گزینه‌ها براساس معیارها تشکیل میشود. ماتریس تصمیم روش ویکور شامل یک ماتریس معیار گزینه ای است یعنی معیارها در ستون و گزینه های پژوهش که قصد رتبه بندی آن ها را داریم در سطر قرار می گیرند. برای تکمیل ماتریس تصمیم ویکور اگر معیارها جنبه کمی داشته باشند عدد واقعی وارد می شود ولی اگر جنبه کیفی داشته باشند بر اساس طیف ۱ تا ۵ و یا ۱ تا ۹ این فرایند صورت می گیرد.

جهت آشنایی با نحوه طراحی پرسشنامه در این الگوریتم، می توانید به صفحه مربوط به محصول پرسشنامه ویکور (VIKOR) رجوع کنید.

گام دوم: نرمال کردن ماتریس تصمیم گیری

برای این کار ابتدا همه مقادیر ماتریس به توان ۲ رسانده و مجموع هر ستون جمع می گردد، سپس جذر مجموع هر ستون گرفته شده و در نهایت هر یک مقادیر بر جذر به دست آمده تقسیم می گردد که بر اساس فرمول زیر عمل می شود:

در این فرمول X_ij، مقادیر هر معیار برای هر گزینه می باشد.

گام سوم: وزن دار کردن ماتریس نرمال

جهت وزن دار کردن، مقادیر ماتریس نرمال هر یک از گزینه ها بر وزن معیارها ضرب می گردد. وزن معیارها را باید با استفاده از روش های دیگر از جمله روش AHP یا آنتروپی … محاسبه کرد و به عنوان ورودی وارد روش ویکور نمود.

گام چهارم: تعیین مقادیر بالاترین و پایین ترین ارزش ماتریس نرمال وزنی

در این گام بزرگ ترین و کوچک ترین عدد هر ستون تعیین می گردد. در این جا منظور از بزرگ ترین عدد، یعنی عددی که بیش ترین ارزش مثبت را داراست و کوچک ترین یعنی بیش ترین ارزش منفی پس اگر معیار ما از نوع منفی باشد، بزرگ ترین عدد برعکس می شود یعنی می شود کمترین مقدار و کوچک ترین می شود بیش ترین مقدار و بالعکس. معیارهای مثبت افزایششان باعث سود و معیارهای منفی کاهششان باعث سود می شود.

گام پنجم: تعیین شاخص مطلوبیت (S) و شاخص نارضایتی (R)

مقدار سودمندی (S) بیانگر فاصله نسبی گزینه iام از نقطه ایده‌آل، مقدار تأسف (R) بیانگر حداکثر ناراحتی گزینه iام از دوری از نقطه ایده‌آل می‌باشد و WJ به عنوان وزن هریک از معیارها محسوب مى شود، بنابراین روابط زیر را خواهیم داشت:

 f^*= بزرگترین عدد ماتریس نرمال وزنی برای هر ستون
f_ij= عدد گزینه مورد نظر برای هر معیار در ماتریس نرمال وزنی
f^–= کوچکترین عدد ماتریس نرمال زونی برای هر ستون

گام ششم: محاسبه مقدار Q و رتبه بندی نهایی گزینه ها
در نهایت از طریق فرمول زیر رتبه نهایی گزینه ها مشخص خواهد شد.

V= عدد ثابت ۰.۵

Sj= مجموع مقدار S برای هر گزینه

S= بزرگترین عدد شاخص S برای هر گزینه

*S= کوچکترین عدد شاخص S برای هر گزینه

Rj= مجموع مقدار R برای هر گزینه

^–R= بزرگترین عدد شاخص R برای هر گزینه

*R= کوچکترین عدد شاخص R برای هر گزینه

یکی از گام های روش ویکور تعیین پارامتر V است. این پارامتر با توجه به میزان توافق گروه تصمیم گیرنده تعیین می گردد.

• توافق خیلی زیاد باشد آنگاه  v> 0.5
• توافق با اکثریت آرا باشد آنگاه v=0.5
• توافق اندک باشد آنگاه v<0.5
• هرچه v بزرگتر باشد آنگاه به نظرات گروهی بیشتر بها داده است.
• هرچه v کوچکتر باشد آنگاه به نظرات فردی بیشتر بها داده است.

همچنین در گام پایانی از تکنیک ویکور، گزینه‌ها براساس مقادیر Q ,R ,S در سه گروه از کوچک به بزرگ مرتب می‌شوند. گزینه برتر گزینه ای است که کوچکترین Q را داشته باشد به شرط آنکه دو شرط زیر برقرار باشد.

شرط اول: اگر گزینه های A1 و A2 به ترتیب اولین و دومین گزینه برتر در گروه و n بیانگر تعداد گزینه ها باشد رابطه زیر برقرار باشد:

شرط دو: گزینه A1 باید حداقل در یکی از گروه های R و S دارای کمترین مقدار باشد.

زمانی که شرط اول برقرار نباشد، مجموعه ای گزینه های به صورت زیر به عنوان گزینه های برتر انتخاب می شوند:

• گزینه های برتر = A1,A2,…, Am
• بیشترین مقدار m از طریق رابطه زیر محاسبه می شود:

• زمانی که شرط دوم برقرار نباشد گزینه های A1 و A2  به عنوان گزینه های برتر انتخاب می شوند.

همچنین شما عزیزان می توانید با مراجعه به فروشگاه وب سایت، از نحوه ی پیاده سازی نمونه پروپوزال، نمونه فصل سوم پایان نامه، نمونه فصل چهارم پایان نامه و نمونه فصل پنجم پایان نامه به روش ویکور (VIKOR)، به صورت جامع آشنا شوید.